Gruziński męczennik z Uniwersytetu Warszawskiego

Tomasz Gołąb

publikacja 06.12.2012 23:29

Był młodym naukowcem, poliglotą, mocno związanym z prawosławiem. Polsko-gruziński święty, który mieszkał w Warszawie, siedemdziesiąt lat temu oddał życie za współwięźniów w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Jak św. Maksymilian Kolbe.

Gruziński męczennik z Uniwersytetu Warszawskiego Kaplica św. Grzegorza Peradze na Ochocie, ul. Lelechowska 5 Tomasz Gołąb

Urodził się w Bakurciche w Gruzji, w 1899 r. Jego ojciec był prawosławnym duchownym. Studiował teologię w Niemczech, gdzie doktoryzował się w 1926 r. z żywotów świętych mnichów gruzińskich. Jego prace zjednały mu opinię jednego z najwybitniejszych znawców problematyki wczesnego chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie. W 1931 r. Grzegorz Peradze złożył w greckiej katedrze w Paryżu śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. Tu związał się z gruzińską wspólnotą i zamieszkał tam na stałe. Uczestniczył w organizowaniu parafii, a później został mianowany jej pierwszym proboszczem. O. Grzegorz Peradze marzył o tym, żeby być wykładowcą w szkole teologicznej. W 1933 r. metropolita Dionizy (Waledyński) zaprosił go do Warszawy, proponując mu stanowisko zastępcy profesora patrologii i zastępcy kierownika seminarium patrystycznego w Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmował skromne mieszkanie na obecnej ul. Okrzei w Warszawie, odbywając w tym czasie wile podróży naukowych, m.in. do Bułgarii, Ziemi Świętej i na górę Atos. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Warszawie. Aresztowany za pomoc Żydom przez gestapo w maju 1942 r. został rozstrzelany w Auschwitz, oddając swoje życie za współwięźniów i biorąc na siebie ich winę kradzieży obozowego chleba.

Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej Gruziński Kościół Prawosławny rozpoczął proces kanonizacyjny o. Grzegorza Peradzego, zwieńczony 19 września 1995 r. na soborze lokalnym Kościoła gruzińskiego. O. Peradze został uznany za „świętego męczennika”. Akt kanonizacji ogłosił Katolikos-Patriarcha Eliasz II w katedrze Sweticchoweli w Mcchecie.

Rok temu na Ochocie otwarto kaplicę prawosławną pw. Św. Grzegorza Peradze - męczennika Auschwitz. Znajdują się tu współczesne ikony, projekty witraży Adama Stalony-Dobrzańskiego wybitnego polskiego artysty, profesora Akademii Sztuk w Krakowie (zmarłego w 1985 r.) oraz wielkoformatowe wydruki polichromii Jerzego Nowosielskiego z kościoła w Wesołej.

W podziemnych korytarzach powstało Muzeum Ikony. Zobaczyć tu można: Dom gruziński, celę mnicha, pracownie ikonografia, pracownię witrażysty, Kaplicę upamiętniającą czas burzenia cerkwi i niszczenia ikon, oraz kaplicę – celę memorialną św. Grzegorza Peradze.

W dniach 6-8 grudnia w Sali Senatu Pałacu Kazimierzowskiego Uniwersytetu Warszawskiego, dla uczczenia 70-tej rocznicy śmierci św. Grzegorza Peradze, przedwojennego profesora Uniwersytetu Warszawskiego (1933-1942), męczennika Auschwitz odbywa się X Doroczna Międzynarodowa Konferencja Kaukazologiczna im. św. Grzegorza Peradze .