Wszystkie dzieci Papcia Chmiela

Tomasz Gołąb

publikacja 08.12.2015 11:51

Plansze z najwcześniejszych ksiąg "Tytusa, Romka i A'Tomka", ale także przykłady plansz z najnowszych dzieł Henryka Chmielewskiego, czyli albumów poświęconych wydarzeniom historycznym można oglądać na wystawie "Papcio Chmiel i Jego Podopieczni", która została otwarta warszawskim Muzeum Karykatury.

Wszystkie dzieci Papcia Chmiela

Wystawa w Muzeum Karykatury prezentuje przede wszystkim oryginalne prace z kolekcji artysty, m.in. plansze do wydanego w 2015 r. Elemelementarza. Znajdą się na niej również plakaty, obrazy olejne, materiały o charakterze dokumentalnym, książki i fotografie, przykłady z kolekcji inspirowanych komiksami Papcia Chmiela.

- Ze względu na wiek artysty, 92 lata z hakiem, ta wystawa powinna mieć tytuł "Przedśmiertna wystawa Henryka Chmielewskiego" - mówi z właściwym mu dystansem i humorem autor komiksów, wspominając 58 lat ukazywania się przygód Tytusa de Zoo. - Zaczęło się to jeszcze wtedy, gdy nazwy "komiks" nie wolno było używać. Cudem zezwolono na drukowanie tych przygód pod nazwą "Historyjek obrazkowych", a w 1966 r. Wydawnictwu Harcerskiemu dano wyjątkowe wówczas prawo do publikacji księgi "Tytus harcerzem". Oczywiście z obostrzeniami, takimi jak czerwona chusta pioniera u bohaterów - wspomina Henryk Chmielewski.

Henryk Jerzy Chmielewski ps. Papcio Chmiel urodził się 7 czerwca 1923 r. w Warszawie. Był uczestnik Powstania Warszawskiego w 7. Pułku Piechoty AK „Garłuch” (ps. Jupiter). Od 1956 r. jest członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków jako grafik, rysownik, publicysta, a przede wszystkim nieśmiertelnej serii komiksów i plakatów z przygodami Tytusa de Zoo. Dyplom uzyskał w 1956 roku w pracowni prof. Henryka Tomaszewskiego. Jako rysownik zadebiutował w 1947 roku w czasopiśmie „Świat Przygód” przekształconym w 1949 roku w „Świat Młodych”. W redakcji pisma pracował jako grafik i publicysta do 1983 roku, a publikował na jego łamach do 1992 roku.

Jest także twórcą kontynuacji serii komiksowej publikowanej w „Świecie Przygód” Sierżant King z królewskiej konnicy (1947) oraz komiksów własnego autorstwa, które ukazywały się w tym czasopiśmie, m.in.:Szczudełko i Sadełko (1948), Barbarka Figlarka (1948) oraz w „Świecie Młodych”, m.in.: Półrocze bumelanta (1951), Witek Sprytek (1955–1956), Cyrk Bum! tarara (1957), Anka Telemanka (1969),Kapitan Mewka (1970–1972), Roz i Bitek (1974 i 1977). Wspólnie z Barbarą Tylicką jest autorem książki dla dzieci Generał Ciupinek (1965), do której wykonał ilustracje. Napisał również autobiografię Urodziłem się w Barbakanie (1999) oraz jej ciąg dalszy – Tytus zlustrowany (2006) oraz wersję uzupełnioną –Tarabanie w Barbakanie (2013).

Największą popularność przyniósł mu komiks Tytus, Romek i A’Tomek publikowany na łamach „Świata Młodych” od 1957 roku, następnie od 1966 roku wydawany w formie książkowej. Do tej pory ukazało się 31 Ksiąg, a także wiele albumów z przygodami Tytusa, Romka i A’Tomka, wydanych w łącznym nakładzie kilkunastu milionów egzemplarzy. Wizerunek trójki bohaterów wykorzystano dotąd w wielu produkcjach, m.in.: plakatów, znaczków pocztowych, kubków, figurek, lalek, sztuk teatralnych, słuchowiska CD na podstawie Księgi XIII, nagrania fonicznego z Ksiąg I, II, III oraz filmów animowanych. Na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi wręczana jest każdego roku plakietka z portretem Tytusa „Doctor Humoris Causa – za zasługi dla komiksu”. Tytus jest maskotką Festiwalu Filmów dla Dzieci „Zero Nudy” organizowanym w Opolu. Przy Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 87 im. 7 PP AK „Garłuch” w Warszawie powołano kapitułę Dyplomu Tytusa, która nagradza uczniów za ich sukcesy.

Tytus, Romek i A’Tomek są także bohaterami wydanych ostatnio sześciu albumów historycznych z wyobraźni Papcia Chmiela narysowanych (2009–2014) oraz Elemelementarza, wydanego w 2015 r.

Henryk Jerzy Chmielewski jest laureatem Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, który otrzymał w 2007 roku, oraz Orderu Uśmiechu. W 2009 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2013 roku – medalem „Zasłużony dla Warszawy”.

Jednym z ciekawszych fragmentów wystawy jest prezentacja oryginalnych plansz komiksu "Tytus, Romek i A’Tomek". W 2016 roku minie 50 lat od ukazania się Księgi I przygód niesfornego szympansa Tytusa w wersji książkowej, zatytułowanej Tytus, Romek i A'Tomek: Tytus harcerzem, a w 2017 roku będziemy obchodzić jego 60-te urodziny, które miały miejsce na łamach tygodnika „Świat Młodych”.

Ekspozycji w Muzeum Karykatury towarzyszy katalog, w którym obok reprodukcji prac, informacji biograficznych i bibliograficznych, znalazły się również teksty krytyczne poświęcone twórczości Papcia Chmiela. Specjalnie dla wystawy w Warszawie Papcio Chmiel zaprojektował plakat.

Oprócz przypomnienia i popularyzacji wiedzy o jednym z największych mistrzów polskiego komiksu, jednym z celów wystawy jest przygotowanie merytoryczne do planowanego stworzenia tzw. „Galerii Komiksu” przy Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego – cyklu wystaw, w ramach którego będą prezentowane najlepsze osiągnięcia twórców tego gatunku, związanych również ze sztuką karykatury.

Zwiedzający wystawę mogą również zobaczyć m.in. autokarykaturę Papcia Chmiela z lat 70. i jego autoportret z 2009 r., plansze "Tytusa, Romka i A'Tomka" drukowane na łamach "Świata Młodych", fotografie Henryka Chmielewskiego czy plakietę Nagrody im. Papcia Chmiela "Doctor Humoris Causa za Zasługi dla Komiksu" wręczanej od 2000 r. na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi.

Przez szereg lat ukazało się 31 ksiąg z przygodami kultowych bohaterów w kilkunastu milionach egzemplarzy. Wystawa "Papcio Chmiel i Jego Podopieczni" będzie czynna (Muzeum Karykatury, ul. Kozia 11) do 28 lutego 2016 r.