„Bogurodzica” tradycyjnie uważana jest za pierwszy polski hymn narodowy. Otwiera jednocześnie historię polskiej literatury.

Jest to najstarszy zachowany w całości spójny tekst w języku polskim. Określana była przez Jana Długosza mianem carmen patrium (pieśni ojczystej). Śpiewana w ważnych dla wspólnoty narodowej momentach - przed najważniejszymi bitwami, w trakcie obrzędów koronacyjnych czy podczas podniosłych uroczystości kościelnych - pełniła przez wieki funkcję hymnu narodowego.

W takiej postaci wprowadzona została także do kultury popularnej - najpierw przez Henryka Sienkiewicza w „Krzyżakach”, gdzie rycerstwo polskie śpiewa ją przed bitwą pod Grunwaldem, a następnie w ekranizacji powieści w reżyserii Aleksandra Forda.

Pierwotna, tzw. archaiczna część pieśni to dwie pierwsze strofy, których autorstwo w średniowieczu przypisywane było św. Wojciechowi. Współczesne badania wskazują jednak, że pochodzą one raczej z XIII w., a kolejne są jeszcze późniejsze. „Bogurodzica” zachowała się w wielu wersjach, zwanych redakcjami.

Na wystawie w Pałacu Rzeczypospolitej (plac Krasińskich 3/5) prezentowany będzie trzeci spośród najstarszych - rękopis redakcji warszawskiej ze zbiorów Biblioteki Narodowej - znajdujący się w kodeksie „Miscellanea theologica”, zawierającym także inne modlitwy i traktaty teologiczne.

Zastosowane tam formy językowe wskazują, że ta właśnie wersja tekstu mogła inspirować Sienkiewicza piszącego „Krzyżaków”.

W trakcie pokazu odbędą się dwa wykłady: o godz. 15 prof. dr hab. Paweł Stępień zaprezentuje prelekcję " Pieśń-zagadka. O przeniknionych i nieprzeniknionych sekretach „Bogurodzicy”". Następnie dr hab. Paweł Gancarczyk zastanowi się nad tym, czy "Bogurodzica" jest bardziej pieśnią rycerską, czy modlitwą.

O godz. 17 odbędzie się koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Il Canto, który oprócz "Bogurodzicy" zaprezentuje też inne średniowieczne pieśni maryjne.

W sobotę zobaczyć będzie można także trzy inne najciekawsze wersje pieśni ze zbiorów BN: rękopis cyrylicą ze „Statutu Litewskiego pierwszego”, pierwsze wydanie „Bogurodzicy” drukiem oraz „Statuta y przywileje koronne” Jana Herbuta, w którym „Bogurodzica” została zatytułowana jako pieśń ułożona przez św. Wojciecha.

Pokaz rękopisu "Bogurodzicy" odbędzie się w ramach cyklu "Pierwsze/Najstarsze" organizowanego przez Bibliotekę Narodową z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Co miesiąc Biblioteka Narodowa prezentuje pierwsze teksty i najstarsze zabytki kultury i historii, dokumentujące początki państwa polskiego.