"Pyszna roślinność" bp. Władysława Zaleskiego

Joanna Jureczko-Wilk Joanna Jureczko-Wilk

publikacja 17.09.2018 20:05

Był wychowankiem warszawskiego seminarium, misjonarzem, patriarchą Antiochii i... miłośnikiem roślin tropikalnych. Jego kolekcja 32 tys. ilustracji jest skarbem Ogrodu Botanicznego UW.

Jeden z rysunków z kolekcji, zgromadzonej przez biskupa botanika amatora Jeden z rysunków z kolekcji, zgromadzonej przez biskupa botanika amatora
Archiwum Ogrodu Botanicznego UW

Przez prawie 35 lat bp Władysław Zaleski zbierał i katalogował rośliny. W jego imponującej kolekcji cenne są zwłaszcza ryciny, rysunki, fotografie i opisy roślin tropikalnych, które miał okazję oglądać w czasie misyjnych wypraw. Największą wartość mają dzieła autorstwa brytyjskich ilustratorów, z których najwcześniejsze pochodzą z drugiej połowy XVIII w., a najmłodsze z początku ubiegłego wieku.

Kolekcja zgromadzona w 168 oprawionych w skórę i tłoczonych na grzbietach tekach zawiera też opisy i ryciny architektury ogrodowo-wystawienniczej, owoców, grzybów, a nawet owadów. Biskup tworzył kolekcję aż do 1921 r. (cztery lata przed śmiercią). Liczyła ona wówczas 31 786 plansz, obejmujących 24 492 gatunki botaniczne. Dzięki zachowanej korespondencji bp. Zaleskiego, wiadomo że zależało mu, aby zbiór trafił do specjalistycznego księgozbioru wydziałowego jednej z polskich uczelni wyższych, "gdzie wszyscy, co się zajmują studiami botanicznymi, łatwiejszy mieliby do niego dostęp" (fragment jego listu z 1910 r.). Obecnie znajduje się w posiadaniu Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Okazją do poznania zbioru "Flore Tropicale" będzie XXII Festiwal Nauki, który odbywać się będzie w Warszawie od 21 do 30 września. W organizację imprezy włącza się ponad sto instytucji naukowych, edukacyjnych, upowszechniających kulturę oraz stowarzyszeń i towarzystw naukowych. Dla szkół przygotowywane są tematyczne lekcje, pozostałe osoby mogą wziąć udział w otwartych spotkaniach, debatach i wieczorach z nauką.

Spotkanie poświęcone niezwykłej kolekcji bp. Władysława Zaleskiego odbędzie się 22 września o godz. 15 w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego (al. Ujazdowskie 4). Obowiązują zapisy poprzez formularz: www.garden.uw.edu.pl/zwiedzanie/pyszna-roslinnosc-w-oczach-bpa-wladyslawa-zaleskiego-tworcy-kolekcji-flore-tropicale. 

Na wykładzie i multimedialnym pokazie zaprezentowane zostaną najciekawsze ilustracje, zarówno pod względem artystycznym, jak i ikonograficznym. Uczestnicy zobaczą także oryginalne egzemplarze rycin z kolekcji "Flore Tropicale".

Władysław Michał Bonifacy Zaleski urodził się 2 maja 1852 r. w Wielonie na Litwie. Szkołę średnią ukończył w Kownie, w latach 1880-1881 uczęszczał do Warszawskiego Seminarium Duchownego. W roku 1881 wyjechał do Rzymu, gdzie studiował w dyplomatycznej Akademii Duchownej oraz w Collegium Romanum Uniwersytetu Gregoriańskiego. Rok później otrzymał święcenia kapłańskie. Już jako doktor teologii pojechał w 1885 r. z misją dyplomatyczną do Hiszpanii, a dwa lata później papież Leon XIII mianował go papieskim prałatem.

Dużo podróżował. Pierwszą wyprawę do Indii Wschodnich odbył w 1886 r., jako sekretarz Delegacji Apostolskiej. W 1892 r. został biskupem oraz delegatem apostolskim w Indiach Wschodnich. Przez wszystkie lata swojej posługi rezydował w Kandy na Cejlonie. Był inicjatorem zmian administracyjnych w podległym sobie terenie i powstania Centralnego Seminarium Duchownego dla Indii. Szczególną opieką obdarzał młodzież, której wychowanie i edukację uważał za niezwykle istotne. Znał biegle 8 języków. Był nazywany „ojcem kleru Indyjskiego” bądź „apostołem Indii”, dzieci zaś mówiły do niego „dziadunio”.

W 1916 r. powrócił do Rzymu, gdzie papież Benedykt XV nominował go patriarchą Antiochii. Zmarł w Rzymie w 1925 r. Zgodnie z jego ostatnią wolą doczesne szczątki biskupa spoczywają w kaplicy Papieskiego Seminarium Ojców Jezuitów w Pune, w Indiach.

Oprócz działalności misyjnej i dydaktycznej, bp. Zaleskiego interesowały etnografia, botanika i zoologia. Był autorem wielu dzieł podróżniczo-etnograficznych i kilku książek przygodowych dla młodzieży. Pisał również poezje.