Uroczystości, rozpoczęte Mazurkiem Dąbrowskiego, miały miejsce na terenie domu prowincjalnego Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi przy ul. Hożej 53, gdzie od 1938 r. urząd przełożonej pełniła matka Matylda Getter.

- Ten dom dawał kąt do spania, ale przede wszystkim dawał nadzieję. Nie odmawiano pomocy Żydom. Dzięki organizacji pracy matki Getter panował tu porządek i spokój. Matka dodawała innym męstwa. Siostry zdawały sobie sprawę z niebezpieczeństwa. Bały się. Ufały Opatrzności Bożej. Przechowywanie dzieci wymagało troski i czuwania. Dzieci początkowo drżące i nieufne nabierały zaufania i swobody. Siostry traktowały je na równi z polskimi dziećmi. Dzieci uczyły się, a starsze uczestniczyły w tajnych kompletach. Często siostry ostrzegano. Ubolewano, że narażają się na niebezpieczeństwo. Matka Getter odpowiadała, że ona ratuje człowieka, a dzięki tej ofierze, Pan Bóg ochroni zgromadzenie przed jeszcze większym niebezpieczeństwem. Żadna siostra ukrywająca dzieci nie zginęła - mówiła s. Barbara Król RM, przełożona prowincjalna.

List do zgromadzonych przy ul. Hożej 53 wystosował marszałek Senatu Stanisław Karczewski. Przypomniał w nim, że w II RP Żydzi byli druga pod względem liczebności mniejszością narodową i stanowili 10 proc. populacji. - „Jedynie w Polsce za pomoc w ratowaniu Żydów groziła kara śmierci. Hanna Krall w książce „Gra o moje życie” napisała, że stawką za jej życie było życie 45 osób, które jej pomagało. Nawet w nieludzkim świecie znalazły się anioły niosące pomoc innym. Obrońcom człowieczeństwa składamy wyrazy najwyższego człowieczeństwa” - odczytał senator Konstanty Radziwiłł.

Głos zabrał również minister Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. - Ci, którzy ratowali Żydów, ryzykowali taki wiele, by bliźni mógł przeżyć. Najpiękniej odczytali zdanie z Ewangelii św. Jana, że "Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich”. Jak można było być tak odważnym? - pytał.

I zaraz odpowiedział: - Wracają słowa z modlitwy brewiarzowej: „Chociażbym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną”. Siostry i sprawiedliwi nie lękali się złego, bo był z nimi Bóg. Stanęliście po stronie dobra i dlatego rzecz po ludzku niemożliwa, stała się możliwa. Jesteście polskimi świętymi. Dziękujemy wam bardzo serdecznie - skierował się do sióstr i odznaczonych przez Instytut Yad Vashem.

Na dziedzińcu domu prowincjonalnego Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi odsłonięto również wystawę „Siostry matkami żydowskich dzieci. Franciszkanki Rodziny Maryi wobec zagłady Żydów w czasie II wojny światowej”. Składa się ona z dwunastu dwustronnych plansz ukazujących heroiczny wysiłek zakonnic, które ocaliły z wojennej pożogi kilka tysięcy dzieci w całej Polsce. - Otwierana dziś wystawa niech pojedzie szlakiem łańcucha dobra stworzonego przez siostry podczas wojny. W pomaganiu Żydom uczestniczyło ok. 120 sióstr. Dziś przywracamy im pamięć. Ta wystawa będzie krążyć i świadczyć o dobru, którego doznały dzieci - mówił dr Jarosław Szarek, prezes IPN.

Wystawę przygotował IPN we współpracy z siostrami wykorzystując ilustracje z archiwum Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, IPN, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie oraz Polskiej Agenci Fotografów FORUM.

W czasie uroczystości przy ul Hożej 53 Poczta Polska zaprezentowała znaczek poświęcony rodzinie Ulmów. Została też ukazana nowa kartka pocztowa „Polacy ratujący Żydów” ze zdjęciami uratowanych dzieci oraz z wizerunkiem matki Matyldy Getter z podpisem: „Matusia”. Matylda Getter (1870-1968). - Podczas wojny siostry ukryły ponad 500 żydowskich dzieci. Ocaliły także ok. 250 dorosłych. Wydaliśmy dziś mały pomnik historii - mówił Wiesław Włodek, wiceprezes zarządu PP S.A.

Dzień 24 marca br. był też okazją do podkreślenia roli sióstr w posłudze na polu wychowania dzieci i młodzieży także w czasach współczesnych. Minister edukacji narodowej Anna Zalewska przyznała ośmiu siostrom ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi medale Komisji Edukacji Narodowej. Wyróżnione siostry swoje życie zawodowe związały z pracą na rzecz wychowania dzieci i młodzieży posługując w szkołach i przedszkolach oraz domach dziecka. Medale MEN wręczył podsekretarz stanu Maciej Kopeć. Uhonorowane zostały: s. Lena Błaszczak, s. Irena Chudy, s. Danuta Kupczak, s. Zofia Kózka, s. Aleksandra Pierożek, s Zofia Pliszka, s. Irena Szczęśniak oraz s. Bożena Sztukowska.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów współorganizowane zostały przez IPN, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi oraz Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Uczestniczyli w nich: biskup polowy WP Józef Guzdek, naczelny rabin w Polsce Michael Schudrich, Polacy ratujący Żydów, ich rodziny, weterani walk o niepodległość, członkowie rad kombatanckich, sybiracy, wojsko, policja i duchowieństwo. Prezydenta RP reprezentowała min. Zofia Romaszewska, marszałka Sejmu – poseł Małgorzata Wypych, a marszałka Senatu - senator Konstanty Radziwiłł. Obecny był też wicemarszałek województwa mazowieckiego Rafała Rajkowski.

Dzień pamięci został ustanowiony w 2018 r. jako święto państwowe przypadające w rocznicę zamordowania w 1944 r. przez niemieckich żandarmów Józefa i Wiktorii Ulmów, ich dzieci oraz ukrywanych przez tę rodzinę Żydów we wsi Markowa na Podkarpaciu.