Rzeczywistość kościelna w Polsce jest dynamiczna i wymaga odczytywania znaków czasu, jak zachęca nas Sobór Watykański II - mówił ks. Grzegorz Sokołowski, socjolog z Obserwatorium Społecznego we Wrocławiu, który komentował przedstawione w siedzibie Episkopatu Polski najnowsze dane Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC.

Co roku placówka założona przez pallotynów publikuje Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia, czyli rocznik statystyczny Kościoła w Polsce. Na pięćdziesięciu stronach znalazły się dane o liczbie kapłanów, parafii, udzielanych sakramentów, a także o zaangażowaniu wiernych w ruchach i zrzeszeniach parafialnych. Po raz pierwszy opublikowano także dane o uczestnictwie dzieci i młodzieży w lekcjach religii. Dane dotyczą roku 2018.

Annuarium zawiera kilka rozdziałów. Opisują one struktury parafialne, siły apostolskie, życie sakramentalne, aktywność świeckich w parafiach, duszpasterstwo rodzin, w tym nowy wskaźnik participantes. Policzono także zabytki nieruchome, czyli wszystkie kościelne elementy polskiego krajobrazu: kościoły, kaplice, cmentarze, a nawet przydrożne figury i krzyże. Dzięki temu wiemy, że najwięcej jest ich w diecezji opolskiej - ponad 2800, a najmniej - w sosnowieckiej, 231 (nie licząc ordynariatu polowego z zaledwie 33 zabytkami).

Dane ISKK pokazują, że siły apostolskie w Polsce mają się nieźle. Na ponad 10 tys. parafii, 7 proc. stanowią parafie zakonne. Wśród niemal 25 tys. księży, ponad 20 tys. jest zaangażowanych w duszpasterstwo parafialne, najwięcej w diecezjach: tarnowskiej, krakowskiej i katowickiej. Najmniej kapłanów mają diecezje: drohiczyńska, elbląska i ordynariat polowy.

- To pokłosie trudnej historii. Mimo upływu 75 lat od zakończenia II wojny światowej wciąż widać, że na Ziemiach Zachodnich i na Pomorzu repatrianci z Kresów nie czuli stabilizacji. I choć Kościół brał udział w integracji mieszkańców tych rejonów, wciąż obserwujemy tam niższe wskaźniki dominicantes i communicantes - mówi ks. Grzegorz Sokołowski, dodając że są diecezje, które w przyszłości będą musiały prawdopodobnie łączyć parafie z powodu braku kapłanów.

Dane o uczęszczających do Kościoła i przystępujących do Komunii św. przedstawił w obecności sekretarza KEP, bp. Artura Mizińskiego ks. Wojciech Sadłoń SAC, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego.

- W roku 2018 odsetek dominicantes spadł o 0,1 proc., do 38,2 proc. Natomiast wskaźnik communicantes, czyli przystępujących do Komunii św. wzrósł w stosunku do 2017 r. o 0,3 proc., do 17,3. Można więc mówić o stabilizacji tych wskaźników, choć od 2005 r., czyli od roku śmierci św. Jana Pawła II obserwujemy nieznaczny spadek tego pierwszego i stały niewielki wzrost drugiego wskaźnika - mówił ks. Wojciech Sadłoń.

Najwyższy poziom wskaźnika dominicantes odnotowano tradycyjnie w diecezji tarnowskiej (71,3%), rzeszowskiej (64,3%) oraz przemyskiej (60,4%).

Po raz pierwszy dyrektor ISKK zaprezentował także nowy wskaźnik, tzw. participantes, czyli osób głębiej angażujących się w życie parafialne, poprzez uczestnictwo w grupach czy zrzeszeniach katolickich, od Żywego Różańca, po grupy charytwatywne. Wskaźnik participantes w 2018 roku wyniósł 8,1%, najwyższe wartości przyjął w diecezji przemyskiej, tarnowskiej oraz rzeszowskiej.

Liczba sióstr wynosiła w 2018 r. 17,6 tys. skupionych we 2,2 tys. wspólnotach zakonnych. Najliczniejsze zgromadzenia żeńskie to Służebniczki NMP Starowiejskie, elżbietanki oraz Miłosierdzia (szarytki). Liczba zakonników oraz członków stowarzyszeń życia apostolskiego w 2018 roku wynosiła łącznie 11,4 tys. Wśród zakonników 9 tys. (79%) stanowili prezbiterzy (posiadający święcenie kapłańskie). Za granicą przebywa 27% zakonników z polskich prowincji. Najliczniejszymi męskimi zgromadzeniami są franciszkanie, salezjanie oraz pallotyni.

W 2018 r. sakramentu chrztu udzielono ponad 386 tys. osobom, o niespełna 2% mniej niż w 2017 r. Zdecydowaną większość chrztów udzielono dzieciom do 1 roku życia. Jedynie 4,5% ochrzczonych przyjmowało chrzest w wieku od pierwszego do siódmego roku życia. Natomiast chrzest w wieku powyżej 7 lat przyjęło niespełna 1% ochrzczonych. Do I Komunii św. przystąpiło ponad 400 tys. osób. Sakrament bierzmowania w obrządku łacińskim przyjęło niespełna 300 tys. osób, o 3,5% więcej niż w roku 2017. Sakrament małżeństwa został udzielony 133 tys. parom.

W 2018 r. działało blisko 2,9 tys. katolickich poradni rodzinnych różnego typu, oraz 28 domów samotnej matki, 10 katolickich ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, 25 telefonów zaufania. Najwięcej poradni rodzinnych działa w diecezji katowickiej, radomskiej oraz koszalińsko-kołobrzeskiej.

W roku szkolnym 2018/2019 na lekcje religii w placówkach edukacyjnych uczęszczało 88% uczniów. Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii odnotowano w diecezji pelplińskiej, rzeszowskiej i przemyskiej – na poziomie 99%. Zgodnie z danymi z 34 diecezji, w 1949 placówkach edukacyjnych prowadzone są lekcje etyki, na które uczęszcza 1% uczniów.