Polska sztuka medalierska to mistrzostwo świata. Udowadniają to artyści, którzy od siedmiu lat mierzyli się z myślami Jana Pawła II. Jak oddać bogactwo jego pontyfikatu w jednej z najmniejszych form artystycznego wyrazu?

- Przywykliśmy, że medal kogoś lub coś upamiętnia, ale ta wystawa pokazuje, że może także budzić do medytacji - mówił ks. dr Mirosław Nowak podczas otwarcia wystawy "Życie ZaDane. Medalierskie rozmowy z Janem Pawłem II". W jej ramach kilkudziesięciu medalierów podjęło próbę artystycznej odpowiedzi na pytanie o życie, jako dar i zadanie.

To niemal ostatni z zaplanowanego na kilka etapów wyzwania, jakie przez medalierami postawił kolekcjoner i animator kultury Bernard Marek Adamowicz. To on w 2013 r. zaprosił do współpracy kilkudziesięciu artystów, choć sam nie mógł wziąć udziału w wernisażu. „Medalierskie rozmowy z Janem Pawłem” przełamują bariery pokoleniowe i środowiskowe. Są tu dzieła rozpoczynających swą drogę oraz tych, którzy świętowali złote jubileusze. Znajdujemy prace autorów z Gdańska i Szczecina, Warszawy, Torunia, Poznania, Wrocławia aż po Lublin, Opole czy Zakopane.

Inspiracją do powstania wystawy są treści papieskiego dziedzictwa, a prace  -  głosem uczestniczących w dialogu twórców. Obecna ekspozycja, w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej powstała z myślą o prezentacji w roku Świętego Jana Pawła II - w roku setnej rocznicy jego urodzin.

- Papież rozumiał, że życie to dar, ale właśnie dlatego traktował je jak jedno wielkie zadanie, wypływające z tego daru. Dlatego temat tej wystawy jest bardzo trafny - podkreślił kard. Kazimierz Nycz, otwierając wystawę. - Lista artystów, którzy zaangażowali się w rozważanie tego tematu jest bardzo długa i pouczająca. Cieszę się i mam nadzieję, że wiele osób zechce w czasie wakacji tę wystawę obejrzeć - dodał metropolita warszawski.

Medalierzy chętnie sięgają po nowe środki wyrazu. Już nie tylko po brązowy odlew. Zdarzają się elementy drewniane, z pleksi, szkła… Już nie tylko okrągła forma, ale także prostokąt, seria trójkątów, formy nieregularne, w tym małe rzeźby, które wyrywają się z płaskiego pierwowzoru. Na wystawie można zobaczyć medal z papieru, w kształcie pogrzebacza i fajerki, w kształcie klepsydry czy pocztówki z naklejką "priorytet". Każdy z nich jest głosem o życiu jako darze i zadaniu.

- Polskie medalierstwo reprezentuje najwyższy światowy poziom. To sztuka nienachalna. Nie lubi szoku, skandalu, wrzasku, a więc stoi w kontrze do współczesnych prądów kulturalnych. Wymaga skupienia i zaplecza, by odczytać znaczenie symboli. Medal siłą rzeczy posługuje się syntezą i skrótem. Nikt nie namaluje na nim Hołdu Pruskiego, czy bitwy pod Grunwaldem. Zarówno u twórcy, jak i odbiorcy wymaga to skupienia, przyglądania się. To sztuka bardzo ludzka, a przez to trudna. A dziś chętniej wybieramy sprawy duże, spektakularne. Ktoś może na widok niewielkiego medalu wzruszyć ramionami, ktoś inny zareaguje zaskoczony: „To są medale?” - opowiada Bernard Marek Adamowicz, inicjator projektu i kurator wystawy.

Pierwsza edycja projektu nosiła tytuł „Mój Jan Paweł II”. Premierową wystawę obejrzało 20 tys. osób. W ten sposób artyści musieli sami konfrontować się z odpowiedzią na pytanie, kim dla nich jest Jan Paweł II. Ale z tym samym musieli się zmierzyć także widzowie, zaproszeni do artystycznej rozmowy. Kolejne etapy dotyczyły świętości i wspólnoty.

- Ta wystawa to rozmowa o sposobie rozumienia życia. Jest bardziej „dane” czy „zadane”? W doświadczeniu ludzkim to zadanie wychodzi na pierwszy plan. Efekt? Zmęczenie, zniechęcenie, bo czujemy się jak ci, co ciągle coś muszą, mają na plecach zadanie. Kończymy jak męczennicy. Tymczasem, gdy patrzyliśmy na Jana Pawła II, który miał na barkach ciężary nie do wyobrażenia, widać było lekkość. Nawet przy mocno okaleczonym kroku pod koniec życia, a nawet bezruchu, jak podczas ostatniej Drogi Krzyżowej, pokazywał nam, że lekko przeżywał życie - mówi Bernard Marek Adamowicz. Czemu tak się działo? W swoim nauczaniu często o tym mówił, choć nam to często uciekało. Na wystawie odkryjemy prawdę, że życie jest najpierw darem: jak będziesz je tak rozumiał, będziesz w stanie zobaczyć je jako zadanie. Podniesiesz głowę i zaczniesz się rozglądać za Dawcą tego daru, będziesz przeżywał swoją wspólnotę jako daru, a nie jakbyś chciał coś z niej wyrwać dla siebie - dodaje.

Niemal równocześnie z wystawą „Życie zaDane” ruszyła wystawa „Czas ucieka, wieczność czeka”, przygotowana z myślą o ekspozycji w Galerii Kordegarda. Epidemia pokrzyżowała plany. Ale być może przez to, temat wystawy przeniesiony do przestrzeni wirtualnej, a więc poniekąd nieśmiertelnej, zyskał dodatkowy wymiar.

Epilog wystawy w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej stanowi seria 27 medali, tworzona przez lata pontyfikatu Jana Pawła II przez nestora polskiego medalierstwa, zmarłego rok temu prof. Józefa Stasińskiego z Poznania.

- To fantastyczne świadectwo, jak człowiek obdarowany talentem dał się pochwycić historii Jana Pawła. Galeria portretów papieża: od pełni sił, cierpiącego po zamachu, aż po odchodzącego do Domu Ojca. Cenną kronikę pontyfikatu uzupełniają na rewersach subiektywnie dobrane przez artystę najważniejsze wydarzenia danego roku - mówi kurator wystawy.

Jest jeszcze jeden element ekspozycji, bardzo intymny. To odlew dłoni Jana Pawła II, na który namówił papieża o. Jan Góra. On też powstał w pracowni prof. Józefa Stasińskiego.

Wystawie towarzyszy katalog ze wszystkimi pracami prezentowanymi w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej i biogramami artystów. Ekspozycję można oglądać do października 2020 r. Muzeum otwarte: wtorek – piątek 13.00 – 17.00, sobota – niedziela 12.00 – 16.00.

Autorzy prezentowanych medali: Kazimierz Adamski, Andrzej Borcz, Magdalena Dobrucka, Czesław Dźwigaj, Paulina Górniak, Antoni Grabowski, Wiesław Jelonek, Tomasz Jędrzejewski, Janusz Jędrzejowski, Roman Kosmala, Stanisław Kośmiński, Magdalena Kotara-Marmur, Robert Kotowicz, Mariusz Kulpa, Iwona Langowska, Barbara Lis-Romańczuk, Edward Łagowski, Paweł Łęski, Marek Maciąg, Sebastian Mikołajczak, Marian Molenda, Ewa Olszewska-Borys, Paweł Otwinowski, Anna Pazdalska, Stanisław Pietrusa, Anna Płatek, Anna Popowicz, Ewa Ross-Baczyńska, Hanna Roszkiewicz-Tokarska, Agnieszka Sacała, Magdalena Schmidt-Góra, Jolanta Słomianowska, Jerzy Filip Sztuka, Józef Stasiński, Urszula Szymańska, Urszula Święcicka, Tadeusz Tchórzewski, Karolina Tłuczek, Urszula Walerzak, Józef Wąsacz, Anna Wątróbska-Wdowiarska, Katarzyna Woźniak, Ewa Wróbel, Małgorzata Zabierowska-Pilch, Barbara Zgoda, Iryna Zhovtogolova, Aleksander Zyśko.