Tożsamość Europy to zdolność do nawrócenia się

Tym razem o Europie i świecie w myśli Karola Wojtyły w ramach comiesięczny spotkań "Myśląc z Wojtyłą…" dyskutowali: o. dr Maciej Zięba OP, filozof i teolog, premier Hanna Suchocka, doktor prawa, była premier i była ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej i dr hab. Marek A. Cichocki, germanista, filozof i politolog. Spotkanie miało miejsce w 15 stycznia w Domu Arcybiskupów Warszawskich.

Zabierając głos o. Maciej Zięba OP podkreślił, że dla Jana Pawła II Europa i świat to przede wszystkim przestrzeń duchowa, a nie geograficzna czy polityczna. Przypomniał także dwie perspektywy w myśli ojca świętego w spojrzeniu na historię - "powierzchnię faktów i głębię faktów”. Wg dominikanina, papież był jedynym, który mówił, że jedność Europy jest faktem duchowym. - Wszystkie ekonomiczne, militarne i polityczne podziały, które wydają się dramatyczne, są nieistotne wobec duchowej jedności. Istotą był dla Wojtyły ów duchowy wymiar, który jednak pozostaje realistyczny a nie idealistyczny. Papieska wizja jest wizją skuteczną. Jest to idealizm bardzo realistyczny - zauważył o. Zięba.

Zwracając uwagę na współczesną kondycję Europy dominikanin powiedział, że w Polsce łatwo wchodzimy w powierzchnię wydarzeń, tymczasem Jan Paweł II radzi wsłuchiwać się w głębię.

Dominikanin nakreślił także wizję Kościoła w myśli Jana Pawła II, dla którego jest on "otwarty i w dialogu". - Dialog jest formą życia Kościoła, musimy być w dialogu, bez względu na to, jak druga strona jest na to otwarta - mówił dominikanin. Dodał także, że często nie chcemy widzieć złożoności wydarzeń. Podał także dwie skrajne "militarne" postawy wobec rzeczywistości: kapitulanctwo, czyli rezygnowanie i postawa oblężonej twierdzy. Zauważył także, że w Polsce i Europie jest za dużo pesymizmu. - Słowa Jana Pawła II: "Nie lękajcie się" są skierowane również do nas - świat i Europa są przestrzenią nadziei - wyjaśnił.

Hanna Suchocka, przywołała trzy ważne zagadnienia w myśli papieskiej, dotyczącej Europy i świata. - Papież mówił o ludzkości zjednoczonej, tworzeniu nowego, bardziej pojednanego chrześcijaństwa oraz o dialogu - powiedziała. I dodała, że myślenie papieża jest wciąż aktualne. - Papież przestrzegał nas przed tym, żeby nie budować murów wewnętrznych. A my zaczynamy budować takie mury i okopywać się wokół nich. A przecież papież mówił, że mamy być zjednoczeni i przeobrażeni. Jeśli tego nie zrobimy, to nie będziemy potrafili myśleć o zjednoczonej Europie i świecie – mówiła.

Patrząc z punktu widzenia prawnika, Hanna Suchocka zauważyła, że papież podawał jak najbardziej aktualne zasady skoncentrowane wokół osoby. W 1982 roku wydając Akt Europejski, wskazał na katalog zasad leżących u podstaw zjednoczonej Europy. - Były to godność osoby, głębokie przywiązanie do sprawiedliwości i wolności, duch inicjatywy, miłość rodzinna, szacunek dla życia, tolerancja, pragnienie współpracy i pokoju. - To są zasady, którym my musimy nadać sens, one są aktualne – mówiła. Te zasady zostały powtórzone w 2003 roku w posynodalnej adhortacji o Kościele w Europie. Papież dodał do nich wartość rozumu oraz rozdział między polityką a religią.

Suchocka nawiązała także do papieskiego sformułowania "europeizacja kontynentu", które oznacza, że podzielony kontynent wraca do wartości, które kształtowały Europę - na czele z fundamentalną zasadą, jaką jest transcendentna godność człowieka.

Na zakończenie wyjaśniła, jak walkę o Europę rozumiał papież. - On walczył o tożsamość Europy a nie o to, żeby Europa była chrześcijańska. Walczył o zakorzenienie się w naszej tożsamości, która jest chrześcijańska. Jeżeli to się nie stanie, to Europa się zagubi - powiedziała.

Z kolei dr hab. Marek A. Cichocki zwrócił uwagę, że pontyfikat Jana Pawła II przypada na czas wielkiego przełomu, kiedy "rozpada się bipolarny podział świata i ludzie znowu mogą się spotykać i ze sobą rozmawiać". Analizując ten przełom z perspektywy trzech dekad prelegent zauważył, że współczesny świat nie stał się wcale bardziej bezpieczny. - Pojawiła się groźba konfliktów regionalnych. Zło skryło się bardziej w cieniu, stało się trudniejsze do zdefiniowania - powiedział.

W odpowiedzi na pytanie, jak w tym nowym, zglobalizowanym świecie odnajduje się Europa, dr Marek A. Cichocki stwierdził, ze jest "podzielona i niepewna siebie, pogrążona w dotkliwym kryzysie własnej tożsamości”.

Nawiązując do wystąpienia Jana Pawła II w polskim Sejmem i Benedykta XVI przed niemieckim parlamentem przypomniał zadania, jakie stoją przed politykami. - Odpowiedzialność polityki w tworzeniu sprawiedliwości, nie jest możliwe bez rozumnego serca. Nie jest możliwe, bez postawienia godności człowieka na pierwszym miejscu. To nie jest możliwe, gdy polityk będzie abstrahować od moralności - powiedział.

Na zakończenie wyjaśnił, że dzisiejszy kryzys finansowy, to także kryzys duchowy. - Zjawiska ekonomiczne nie biorą się znikąd. Biorą się z bardzo wyraźnego kryzysu ducha i braku gotowości do nawrócenia się. Zdolność do nawrócenia leży u podstaw europejskiej tożsamości - powiedział. I dodał: - Bez tej zdolności, negatywne kryzysowe zjawiska nie mogą być przezwyciężone Dlatego warto wsłuchiwać się w to, co na ten temat mówił Jan Paweł II.

Debata została zorganizowana przez Kurię Warszawską, Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie, kwartalnik "Więź", Instytut Papieża Jana Pawła II, Centrum Myśli Jana Pawła II, Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie, Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia oraz Katolicką Agencję Informacyjną.

Cykl comiesięcznych spotkań "Myśląc Wojtyłą” jest elementem duchowych przygotowań do kanonizacji bł. Jana Pawła II. Kolejna debata, zatytułowana "Myśląc z Wojtyłą o Polsce” odbędzie się 13 lutego. Następną - o Kościele, zaplanowano na 12 marca. Z kolei 5 kwietnia na Papieskim Wydziale Teologicznym ( ul. Dewajtis 3) odbędzie się sympozjum o młodzieży.