Wojnę przetrwał także wiąz szypułkowy, rosnący tam jeszcze od czasów carskich.

- Stał się on takim miejscem centralnym uroczystości organizowanych z inicjatywy mieszkańców. Rodziny starały się upamiętnić bliskich przybijając wykonane z blachy tabliczki w typie nagrobnych, mówiące m.in. kto i kiedy oddał życie na Pawiaku. Kolejne lata to kultywowanie pamięci o więzieniu przede wszystkim przez ocalałych więźniów i bliskich ofiar. I decyzja, by w przestrzeni osiedla mieszkaniowego, które miało powstać na tym terenie wydzielić kwartał dla upamiętnienia więzienia - podkreśla Bezak.

Muzeum Więzienia Pawiak wzniesiono według projektów Romualda Gutta i Mieczysława Mołdawy. Zostało otwarte 28 listopada 1965 r. - Obecnie w miejscu dawnego więzienia mieści się duże mauzoleum obejmujące zarówno budynek muzealny wzniesiony na ruinach dawnego głównego budynku więziennego, jak i elementy zewnętrzne - tzw. las pamięci oraz dziedzińce, na których znajdują się tablice upamiętniające więźniów. Na jednym z dziedzińców jest też pomnik upamiętniający walkę i męczeństwo więźniów oraz pomnik Drzewa Pawiackiego, czyli wykonana w brązie replika wspomnianego wiązu, który usechł jakiś czas temu. Konary i pień drzewa znajdują się obecnie w Muzeum - opisuje kustosz.

  Dowody kultu religijnego na Pawiaku Tomasz Gołąb /Foto Gość W zbiorach Muzeum znajdują się m.in. dokumenty związane z więźniami.

- To głównie listy i karty pocztowe, ze śladami poddania cenzurze. Największe wrażenie wywołują chyba wykonane przez więźniów przedmioty np. serwetki, zakładki do książek, numery czy bransolety więźniarskie z obozów koncentracyjnych oraz tak nietypowe eksponaty jak karty do gry stworzone na fragmentach kartonu z paczek żywnościowych przysyłanych więźniom - mówi Paweł Bezak.

Muzeum Więzienia Pawiak zajmuje się organizacją różnego typu wydarzeń kulturalno-oświatowych, takich jak środowa konferencja "Historia-Ludzie-Pamięć" w Muzeum Niepodległości, Dni Pamięci Pawiaka czy wystawy czasowe.

- To także oprowadzanie i organizowanie wykładów dla grup młodzieży, ale także dorosłych - z kraju i zagranicy. Odwiedzają nas również liczni goście indywidualni. W Muzeum działa także środowisko byłych więźniów Pawiaka. Stale staramy się również uzupełniać i odświeżać ekspozycję - podsumowuje kustosz Muzeum.

przeczytaj także:

• Nie da się zapomnieć
• Pamięci ofiar KL Warshau