Tematem ekspozycji autorstwa Kamili Sachnowskiej oraz Aleksandry Kaiper-Miszułowicz z IPN jest proces odkrywania na "Łączce", przez ekipę prof. Krzysztofa Szwagrzyka, szczątków zamordowanych żołnierzy; ujęty także w kulturowym aspekcie przywracania ich pamięci.

• Obejrzyj wystawę

- Opowiadając o tych badaniach, spełniamy ważną społecznie funkcję. Z jednej strony pobudzamy u młodych ludzi ciekawość naukową, gdy próbują sobie odpowiedzieć na pytanie: jak udało się po tylu latach odnaleźć i zidentyfikować tych żołnierzy? Z drugiej strony, jest to odwrócenie procesu zacierania pamięci, którego elementem było ukrywanie zwłok. Prowadząc badania, ujawniając ich wyniki, tworząc wystawy czy przedsięwzięcia edukacyjne, przywracamy pamięć o ofiarach - mówi Kamila Sachnowska z IPN.

Wystawę otwiera autentyczny cytat z przesłuchania, podczas którego Mateusz Frydman, funkcjonariusz Głównego Zarządu Informacji, zwrócił się do podsądnego słowami: "Zastrzelę ciebie, a grób zaorzę, aby ci Anders pomnika nie mógł postawić". - Sam funkcjonariusz Informacji Wojskowej postrzega "zaoranie grobu" jako element zatarcia śladów zbrodni. Z tego powodu nasze prace oraz wystawa są tak ważne w procesie przywracania pamięci o zamordowanych żołnierzach - dodaje.

Ekspozycja składa się z dwóch części.

- Wystawa zaczyna się od więzienia na Rakowieckiej. Pierwszy obraz, który zobaczy zwiedzający to schody. Jest to wejście w symboliczną przestrzeń zbrodni ponieważ "bramy piekieł" faktycznie zaczynają się od tego miejsca. Odnalezieni na Łączce, to w znacznej mierze żołnierze zamordowani w więzieniu na Mokotowie. Ta część opowiada o zaburzeniu fundamentów naszej kultury, dotyczącej chowania zmarłych - mówi autorka wystawy.

Druga część wystawy przedstawia współczesne prace IPN na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pokazuje badania archeologiczne prowadzone na kwaterze Ł w latach 2012-2017 przez ekipę profesora Szwagrzyka, proces dochodzenia, który kończy się etapem identyfikacji ofiar.