To właśnie nieco dalej Krakowskiego Przedmieścia, w bazylice Świętego Krzyża Księża Misjonarze św. Wincentego a Paulo w 1852 r. odprawili pierwsze w Warszawie nabożeństwo majowe. Jego propagatorem był ks. Andrzej Dorobis CM, ówczesny wizytator Polskiej Prowincji Zgromadzenia Misjonarzy i jednocześnie proboszcz parafii Świętego Krzyża.

Jezuita ks. Teofil Bzowski w 1927 r. pisał o majowych modlitwach w plenerze: „Zwyczaj taki zapoczątkowały panie polskie, które w wielu miejscowościach, zanim jeszcze nabożeństwo zostało wprowadzone do kościołów, odprawiały je ze służbą i ludem po dworach(…). Pokochał to nabożeństwo i lud wiejski, bo je często odprawia pod krzyżem lub przy kapliczkach przydrożnych”. Teraz nabożeństwa majowe są odprawiane w bazylice Świętego Krzyża o 18.30, a w niedzielę o 18.00.

Samo nabożeństwo było wtedy rozbudowane: polegało na odprawieniu rano Mszy św. wotywnej o Najświętszej Marii Pannie i odśpiewaniu po południu Litanii Loretańskiej i suplikacji przed wystawionym Najświętszym Sakramentem. Upowszechnił je abp Zygmunt  Szczęsny Feliński, gdy w 1963 r. wydał zalecenie regularnego odprawiania go w całej archidiecezji warszawskiej.

Jednak początki majowego sięgają odległych czasów. Powstało ono z połączenia tradycji śpiewania pieśni maryjnych, zapoczątkowanej w V w. na Wschodzie,  z powiązania miesiąca maja z kultem Maryi oraz z powstaniem Litanii Loretańskiej w XV w. Związana z nim teraz antyfona „Pod Twoją obronę…” pojawiła się ok. 300 r.

W 1815 r. papież Pius VII zatwierdził odprawianie nabożeństwa majowego. Jego niezwykłemu rozkwitowi w XIX w. sprzyjały ówczesne ważne wydarzenia religijne: objawienia Cudownego Medalika w 1830 r., ogłoszenie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP w 1854 r. oraz objawienia w Lourdes w 1858 r.

Nabożeństwo majowe w kościołach odbywa się przy wystawionym Najświętszym Sakramencie, a na zakończenie wierni otrzymują Nim błogosławieństwo. Majowe w plenerze to modlitwa ku czci Niepokalanej, która może się też odbywać bez udziału kapłana.