Uniwersalna, bo katolicka? Zofia Kossak-Szczucka nie(d)oceniona

W dyskusji o twórczości Zofii Kossak-Szczuckiej wzięli udział: Jan Żaryn z Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej, prof. Krzysztof Dybciak z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Radosław Brzózka z Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Piotr Sutowicz z  Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. Większość książek bohaterki debaty wydana została w należącym kiedyś do PAX-u, a dziś do Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” – Instytucie Wydawniczym PAX. 

Debata inspirowana jubileuszem stulecia debiutu literackiego Zofii Kossak miała przybliżyć postać i dziedzictwo autorki "Pożogi", autobiograficznej powieści opisującej wydarzenia na Wołyniu w czasach rewolucji lutowej oraz październikowej, podczas okupacji niemieckiej Ukrainy, a także konflikt zbrojny Polski i Ukrainy. Nauczycielka i pisarka, autorka pogadanek na antenie Polskiego Radia oraz artykułów do „Biuletynu Informacyjnego”, oddana działalności charytatywnej i konspiracyjnej, była współzałożycielką Frontu Odrodzenia Polski i Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom. Więźniarka KL Auschwitz-Birkenau, sygnatariuszka „Listu 34”, odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” była według dyskutantów nie tylko wnikliwą obserwatorką burzliwych czasów, w której przyszło jej żyć, ale także niezwykłym społecznikiem, wzorem postawy patriotycznej i prawdziwą chrześcijanką uwrażliwiającą na krzywdę innych ludzi.

Przed debatą głos zabrał Jan Józef Kasprzyk z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

- Naszym obowiązkiem jest przywracanie Zofii Kossak-Szczuckiej do krwiobiegu narodowej pamięci, bo z wielu względów to pisarka i postać niesłusznie dziś zapomniana - podkreślił.

Uczestnicy dyskusji podkreślali walory pisarstwa Kossak-Szczuckiej, które sprawiły, że w kanonie lektur, na wszystkich poziomach nauczania, znaleźć dziś można aż pięć jej dzieł.

- Znalazła się na komunistycznym indeksie dzieł zakazanych i do kanonu wróciła dopiero 13 sierpnia 2020 r. To dzięki spójnemu obrazowi świata i zakorzenieniu w kulturze polskiej, która jest kulturą chrześcijańską - mówił Radosław Brzózka z Ministerstwa Edukacji i Nauki, podkreślając uniwersalizm twórczości wynikający z przywiązania autorki do katolicyzmu i polskości. - To właśnie przy ul. Szucha 25 (gdzie dziś mieści się MEiN, a w czasie okupacji niemieckiej mieściła się katownia Gestapo - przyp. red.) dawała świadectwo, że  to, o czym pisze, warte jest cierpień i poświęcenia życia. Widzimy w niej postać wzorcową Polaka i katolika, który w najtrudniejszej rzeczywistości realizuje przykazanie miłości bliźniego - dodał, zapowiadając, że MEiN będzie wspierać każdą inicjatywę przybliżania postaci Zofii Kossak-Szczuckiej.

- Podobnie jak Paderewski była przedstawicielką polskiej elity intelektualnej, która zdała sobie sprawę, że talenty dane przez Pana Boga nie są po to, by je trwonić lub egoistycznie wykorzystywać, ale by służyły wspólnocie narodowej - stwierdził Jan Żaryn z Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej. - Była utalentowaną katolicką pisarką. To jednak nie bariera, a atut. Na tym polega jej niezwykłość, że była człowiekiem kompletnym. To wybitna postać, która nie przegapiła okazji, by dać świadectwo w swoim pisarstwie, działalności społecznej i życiu. To dobry powód, by jej utwory znalazły się w kanonie szkolnym - dodał.

Krzysztof Dybciak z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, który kierował komisją MEiN opracowującą nową listę lektur dla szkół średnich podkreślał z kolei niezwykłe umiejętności pisarskie Kossak-Szczuckiej.

- Zdołała opisać dwa totalitaryzmy, bolszewizm i hitleryzm. Obydwu doświadczyła boleśnie. Stworzyła model formalnie tradycyjnej, doskonałej powieści historycznej, rodzaj literatury perswazji aksjologicznej, apologii wartości. Choć mija sto lat od początku jej twórczości i choć w Polsce wydano kilka milionów egzemplarzy jej książek, wciąż pozostaje niedoceniana. Trzeba powracać do Zofii Kossak - stwierdził, nazywając jej książki "wspaniałą syntezą wartości chrześcijańskich, katolickich i polskich".