Przez ścianę

Wiesławę Pajdak, córkę legionisty, aresztowano w 1947 roku pod pretekstem podejrzeń o konspirację. Jerzego Śmiechowskiego ps. „Tur" oskarżano o szpiegostwo, bo zorganizował akcję przerzutu do Szwecji Stefana Korbańskiego. Oboje byli młodzi, pochodzili z rodzin o korzeniach patriotycznych i trafili do więzienia z powodów politycznych. Ich cele dzieliła ściana. Mała i Ju, jak pieszczotliwie nazywali siebie, nie znali się wcześniej. Nawiązali ze sobą kontakt, wystukując alfabetem Morse’a różne wiadomości.

Zaczęło się od prostych pytań: „Kim jesteś, za co siedzisz?”. Kiedy okazało się, że Jerzemu grozi kara śmierci, Wiesława podtrzymywała go na duchu. Pomiędzy wezwaniami na przesłuchania i torturami opowiadała mu krzepiące historie i streszczała książki. Najwięcej czasu poświęciła Tristanowi i Izoldzie. Po kilku miesiącach, wciąż porozumiewając się alfabetem Morse’a, Jerzy oświadczył się Wiesi, a ona zgodziła się zostać jego żoną. Zanim jednak mogli się spotkać, minęło niemal 6 lat. Po raz pierwszy zobaczyli się podczas swojego ślubu 9 kwietnia 1953 r. w zakładzie karnym w Grudziądzu. Kilka tygodni później Wiesława, na mocy amnestii, opuściła więzienie. Państwo Śmiechowscy przeżyli wspólnie 55 lat. Ona pracowała w Akademii Medycznej na wydziale stomatologii, a potem jako dentystka, On został zatrudniony w Stowarzyszeniu PAX. Jerzy zmarł 6 sierpnia 2008 roku, a Wiesława 18 sierpnia 2011 roku w Warszawie.

Losy państwa Śmiechowskich są podstawą przygotowanego przez IPN oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL spektaklu w reż. Leszka Zdunia „Przez ścianę". Wystąpią w nim: Magdalena Krylik jako Wiesia i Ksawery Szlenkier jako Jerzy. Za muzykę odpowiada Rafał Odrobina. Choreografię opracowała Anna Sąsiadek, a scenografię Aleksandra Reda.

Premiera odbyła się w kwietniu w budynku muzeum przy ul. Rakowieckiej 37. Kolejne przedstawienia zaplanowano 20 maja o godz. 17 i 19. Bezpłatne wejściówki można rezerwować pod adresem: wydarzeniakulturalne@ipn.gov.pl. Kolejne przedstawienia odbędą się w czerwcu.