Fabryka głosów. 100 lat tradcyji

Zakład prowadzi już trzecie pokolenie organmistrzów Kamińskich. O ich zasługach dla Kościoła i Polski chce przypomnieć Stowarzyszenie Musicam Sacram, organizując obchody upamiętniające działalność pracowni. W jego ramach zaplanowano „10 dni Kamińskich”, podczas których odbędą się koncerty na organach Kamińskich, wystawa, odsłonięcie tablicy pamiątkowej i premiera II tomu książki o rodzinie.
- To jedyny w Warszawie, jeśli nie jedyny w Polsce, zakład, który od 100 lat nieprzerwanie produkuje organy piszczałkowe, na Grochowie w pracowni przy ul. Mlądzkiej. Obchody jubileuszu będą przejściem przez stuletnią historię, poprzez wysłuchanie organów Kamińskich w Warszawie, od najstarszych, które są w Powsinie, po najmłodsze, które znajdują się w Wawrze - zapowiada Klaudiusz Bieńko, jeden z organizatorów obchodów.

W uroczystościach będzie uczestniczył Andrzej Kamiński. - W biurze dziadka w 1954 roku na Mlądzkiej przyszedłem na świat. Urodziłem się w pracy, wiec już nie było wyjścia, musiałem zając się organami - uśmiecha się pan Andrzej.

Jednym z wydarzeń stulecia będzie prezentacja drugiego tomu książki Pawła Pasternaka.
- Pierwszy tom ukazał się rok temu. Z rodziną Kamińskich poznałem się dzięki temu, że podczas studiów ćwiczyłem na małych organach w warsztacie Andrzej Kamińskiego. Poznałem się z pracownikami. Grałem nieraz przy akompaniamencie piły tarczowej. Zainteresowałem się też wielkimi pudłami, które sięgały prawie sufitu. Pan Andrzej pozwolił mi do nich zajrzeć. Przez dwa lata oglądałem je i skanowałem. Potem dostałem stypendium od miasta Warszawy, dzięki któremu mogłem pojechać do miejsc, gdzie są organy zbudowane przez Kamińskich, od Szczecina po Bieszczady, i jedno w Niemczech. Zrobiłem fotografie, opisy i tak powstała książka, w której są wszystkie, czyli 204 instrumenty zbudowane przez firmę Kamińskich - mówi Paweł Pasternak.

Plan obchodów, które potrwają w dniach 3 -12 października, jest bogaty, a wstęp na nie jest wolny.

3 października o godz. 19 zabrzmi koncert organowy w kościele Apostołów Piotra i Pawła na Koszykach, gdzie są jedne z najbardziej udanych organów w najnowszej historii firmy. Wielokrotnie były wykorzystywane do koncertów i nagrań płytowych. Przy ich koncepcji współdziałali tak wybitni organiści jak zmarły w tym roku prof. Joachim Grubich i Jan Szypowski. Podczas koncertu zagrają Zuzanna i Maciej Batorowie, absolwenci Akademii Muzycznych w Katowicach, Warszawie i Stuttgarcie, animatorzy życia muzycznego w rodzinnej Świdnicy, twórcy cennej inicjatywy „Szkoła Organów", dzięki której wielu organistów z całej Polski od trudnego okresu pandemii może zdalnie doskonalić swoje umiejętności.
 
4 października o godz. 19 koncert organowy będzie w kościele św. Teresy od Dzieciątka Jezus na Powiślu, gdzie znajdują się stosunkowo niewielkie organy, które mimo rozmiarów stwarzają duże możliwości wykonawcze. W momencie oddania do użytku mogły poszczycić się uznaniem Ernesta Zavarsky'ego, profesora gry na organach z Bratysławy i autora jednej z najbardziej znanych biografii Bacha. Są jednym z pierwszych instrumentów Kamińskich utrzymanych w stylu Orgelbewegung, zakładających powrót do wzorców barokowych w kształtowaniu dyspozycji. Zagra na nich Adam Tański, absolwent uczelni muzycznych w Warszawie, Moguncji i Paryżu, który jest wybitnym improwizatorem.
 
5 października o godz. 20 koncert organowy zaplanowano w kościele św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży, którego organy na tle innych zbudowanych przez firmę Kamińskich wyróżniają się nietypowym rozmieszczeniem przestrzennym, dzięki czemu wykorzystano trudną do adaptacji przestrzeń na chórze świątyni zbudowanej na planie koła. Przy organach zasiądzie Marcin Zieliński, kompozytor, pedagog, a także drugi organista bazyliki św. Krzyża w Warszawie
 
6 października o godz. 19 koncert organowy odbędzie się w parafii św. Elżbiety w Powsinie, gdzie mieszczą się najstarsze organy Kamińskich w Warszawie, zbudowane jeszcze w okresie współpracy Zygmunta i Władysława Kamińskich, które już w momencie odbioru sto lat temu zebrały niezwykle pochlebne recenzje. Na uwagę zasługuje to, że od momentu powstania pozostają pod opieką firmy. Zasiądzie przy nich Jakub Garbacz, absolwent Akademii Muzycznej w Łodzi, wieloletni organista archikatedry łódzkiej, założyciel studia nagraniowego Ars Sonora, realizator jednych z najbardziej cenionych nagrań polskiej muzyki organowej, który zagra wspólnie z żoną Joanną Woszczyk-Garbacz, flecistką.

7 października koncert zaplanowano o godz. 19 w parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Saskiej Kępie, która posiada jeden z największych i najbardziej znaczących instrumentów firmy Kamińskich z 1969 roku. Zagra na nich Julian Gembalski, profesor katowickiej Akademii Muzycznej, jeden z najwybitniejszych polskich organistów i organologów, wieloletni przyjaciel Kamińskich i projektant wielu zbudowanych przez firmę instrumentów.

8 października o godz. 19 w Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga Południe przy ul. Podskarbińskiej 2 odbędzie się spotkanie poświęcone historii działalności firmy, podczas którego zostanie zaprezentowany drugi tom książki Pawła Pasternaka „Fabryka Głosów".
Równocześnie otwarta zostanie wystawa prezentująca stuletnie dzieje pracowni opowiedziane fotografiami, a także przez autentyczne eksponaty pochodzące z warsztatu.

9 października o godz. 11 zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa przy ul. Mlądzkiej 15 oraz odbędzie się wycieczka po miejscach związanych z działalnością Kamińskich na Grochowie. Przejdzie od budynku pracowni do kościoła Najczystszego Serca Maryi przy placu Szembeka, parafialnej świątyni Kamińskich, w której także zbudowali organy i w której wmurowane jest epitafium Zygmunta Kamińskiego, założyciela firmy. W kościele o 12.30 zaplanowano koncert organowy.

9 października o godz. 19 na organach w katedrze polowej Wojska Polskiego zagrają laureaci Ogólnopolskiego Konkursu im. Mariana Sawy, który tu właśnie był organistą. Chociaż obecne w katedrze organy nie są autorskim dziełem Kamińskich, firma włożyła w nie dużo pracy, szczególne w części podczas zakończonej w 2010 r. przebudowy. 

10 października o godz. 19 koncert organowy odbędzie się w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego na Bemowie, których organy są jedynym w Warszawie i w jubileuszowym cyklu koncertów dziełem Edmunda Kamińskiego - najmłodszego z braci, który założył odrębną firmę. Mimo że powstały w trudnych i pełnych niedoborów latach 80. XX w. są interesującym świadectwem adaptacji organmistrza do wyzwań, jakie stwarzała budowa organów mechanicznych. Zagra na nich Piotr Wilczyński, organista i klawesynista, wykładowca akademicki, absolwent prof. Joachima Grubicha.

11 października koncert o godz. 19 zaplanowano w sanktuarium Matki Bożej Nauczycielki Młodzieży na Siekierkach, gdzie organy zostały zbudowane w latach 2006-2008. Są ostatnim dziełem, przy którym pracował Zygmunt Kamiński junior, najstarszy syn założyciela firmy. Według założeń miały mieć 32 głosy, budowy jednak nie ukończono - brakuje czterech głosów językowych. Mimo to są udanym instrumentem. Koncert wykonają Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa i Ireneusz Wyrwa, ceniony duet organowy, organiści, organolodzy i pedagodzy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

12 października o  godz 19 ostatnie koncert organowy odbędzie się w kościele św. Karola Boromeusza w Wawrze. Organy zbudowano tu w 2012 r., niemal od razu po ukończeniu budowy kościoła, w trakcie urządzania wystroju jego wnętrza, dzięki czemu jest z nim w pełni spójny. Liczy 27 głosów, co jest sporą wielkością w dość peryferyjnie położonej świątyni. Jest to najnowszy instrument wybudowany przez firmę Kamińskich na terenie Warszawy. Zagra na nich Michał Dąbrowski, wykładowca warszawskiego Uniwersytetu Muzycznego.

Pracownia Kamińskich, działająca od ponad stu lat, stała się najważniejszym zakładem organmistrzowskim w Polsce. Obecny zakład tworzenia organów mieści się przy ul. Mlądzkiej od 1929 roku. Już wcześniej, bo od 1924 roku Zygmunt Kamiński, po śmierci szwagra Michała Kutrzyka, znanego organmistrza, został właścicielem zakładu. Z tego roku pochodzą też najstarsze wybudowane przez niego organy, które znajdują się w Czernikowie koło Torunia. 
Tytuł mistrzowski w swoim fachu Zygmunt Kamiński uzyskał w 1926 roku w wieku 32 lat, a  jego pracownia drewnianych elementów instrumentu pozwoliła mu budować w fabryce całe organy od początku do końca. Pierwszy taki instrument powstał w 1931 roku do kościoła MB Loretańskiej na Pradze. Specjalnością firmy stały się piszczałki metalowe. Zasłynęła ona też z faktu, że właściciel dostosowywał często ceny do możliwości zamawiającego. Z biegiem lat pracownia na Grochowie stała się najważniejszym zakładem organmistrzowskim w Polsce. Zbudowała około 200 instrumentów, z czego około 180 wciąż istnieje, oraz zajmowała się ich konserwacją w całym kraju. W samej Warszawie powstały organy m.in. na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina i w parafiach św. Andrzeja Boboli, św. Aleksandra, św. Teresy na Tamce, św. Barbary czy w katedrze polowej Wojska Polskiego. Pracownia budowała też instrumenty w kluczowych miejscach kultury, jak katedry w Gdańsku-Oliwie i Fromborku, oraz w sanktuariach na Jasnej Górze i w Licheniu.