44 lata temu

Pierwszym akordem uroczystości jest wystawa w budynku drukarni przy ul. Rakowieckiej 37 „Ślady, których miało nie być”, która jest zwieńczeniem ponad półrocznej współpracy kilkunastu studentów Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP, zrodzonej z osobistego spotkania z historią dawnego aresztu śledczego. 

- Ślady, których miało nie być, to była istota systemu komunistycznego. Nie pozostawić po sobie niczego, co mówiłoby wprost o tym, jakim złem był ten system. Te ślady jednak przetrwały i państwo wydobywacie je i pokazujecie nam dzięki swojej wrażliwości artystycznej. My, historycy, potrzebujemy, żeby artysta przyszedł i nam pewne rzeczy zwizualizował, pokazał, jak odbiera to, co widział, co usłyszał, o czym przeczytał. To jest niezwykle inspirujące – powiedział 10 grudnia na wernisażu dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

Wystawę można oglądać do końca stycznia 2026 r., i jest to jeden z elementów uroczystości z okazji 44. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. 
– Niepodległość, solidarność, wolność słowa i sumienia, godność ludzkiej pracy – to idee, za które wielu trafiało do więzienia. Rakowiecka 37 była jednym z tych miejsc, gdzie po wprowadzeniu stanu wojennego osadzano tych, którzy sprzeciwili się władzy narzuconej przez Moskwę. Dlatego też po raz kolejny chcemy zaprosić na Rakowiecką, do udziału w uroczystościach upamiętniających ofiary stanu wojennego. Pamiętajmy o tych, którzy w latach 1981–89 oddali życie za ideały – mówi Adrianna Garnik, dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.

Muzeum zaprasza do dawnego aresztu 13 grudnia o godz. 9.30 na Mszę św. w intencji ofiar stanu wojennego, a po niej na apel pamięci i składanie kwiatów.

O godz. 11 zaplanowano dioramę z elementami widowiska historycznego, w której wezmą udział rekonstruktorzy. Na uczestników czekać będzie także prezentacja sprzętu i wyposażenia wojskowego.

W południe w Pawilonie XII, gdzie siedzieli opozycjoniści i działacze demokratycznego podziemia: mi.n. członkowie „Ruchu”, „Komandosi”, działacze “KOR” i „ROPCiO”, a w latach 80. działacze „Solidarności”, „KPN” i innych ugrupowań uznawanych przez władze za nielegalne, nastąpi otwarcie wystawy „Wolność jest w nas” , która opowiada o walce o prawa człowieka, o wolność słowa, wolność zgromadzeń, prawo do godności, o zniewoleniu i buncie w latach 80. 

O godz. 13.00 odbędzie się uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych – Krzyży Wolności i Solidarności działaczom opozycji niepodległościowej z lat 1956–1989. W imieniu Karola Nawrockiego odznaczenia wręczy K. Polejowski.

Dzień w muzeum zwieńczy o godz.  17 koncert „Azalia” poświęcony ofiarom stanu wojennego. 

Z kolei Instytut Pamięci Narodowej zaprasza do udziału w uroczystości „Ofiarom stanu wojennego. Zapal światło wolności” o 18.30 przy Krzyżu Papieskim na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie. W uroczystościach weźmie udział Prezydent RP Karol Nawrocki.

Światło zapalą m.in. : dr hab. Karol Polejowski, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego oraz zaproszeni goście. Wydarzeniu towarzyszy wystawa „Nieznanemu – Rodacy. 1925–2025” przygotowana przez Biuro Edukacji Narodowej IPN, poświęcona historii Grobu Nieznanego Żołnierza i genezie podobnych miejsc pamięci powstałych w II Rzeczypospolitej. Wystawa dostępna będzie do 15 grudnia 2025 r.