Stał bez lęku i patrzył na wprost przejdź do galerii

Zainaugurowała je Eucharystia w sanktuarium św. o. Pio na Gocławiu. Po niej w asyście wojskowej pod pomnikiem "Nila" odbyła się ceremonia złożenia wieńców, w której udział wzięli przedstawiciele Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, Fundacji Walczącym o Niepodległość, Wyklętych, Pokrzywdzonych, Internowanych, Więzionych, prezydenta Warszawy, władz dzielnicy Praga-Południe, uczniowie klas mundurowych i mieszkańcy miasta.

Dr hab. Karol Polejowski, zastępca prezesa IPN, wskazał, że gen. „Nil” urodził się 130 lat temu, kiedy nie było Polski.
– Skąd  u niego miłość do Polski, kraju, którego na mapie nie było? Z wiary, z tradycji, z języka, z kultury, z dziedzictwa narodowego przodków, rodziców i dziadków, tych, którzy przez cały XIX wiek z bronią w ręku walczyli o przywrócenie niepodległej Rzeczpospolitej – mówił.

Licznie zgromadzonej młodzieży przypomniał, że o gen. „Nilu” i dziesiątkach innych bohaterów polskich miano zapomnieć.
– Mieli nie mieć grobów i pamięci. Naszym obowiązkiem jest o nich pamiętać. Znajdziemy generała „Nila”, zidentyfikujemy jego szczątki, przekażemy rodzinie – zapowiedział Karol Polejowski.

Po modlitwie i złożeniu kwiatów przy pomniku generała sprzed sanktuarium o. Pio wyruszył marsz pamięci. Przeszedł prawie całą ul. gen. Fieldorfa na Gocławiu, ulicą która „przykryła” ul. Bieruta, przywódcy, który nie skorzystał z prawa łaski wobec „Nila”. Na jego czele były niesione zdjęcia generała i dwie polskie flagi. W przemarszu uczestniczyli liczni rekonstruktorzy, w tym dzieci i kierowcy „bud”, żołnierze oraz mieszkańcy Warszawy. Był też niesiony transparent „Cześć i chwała bohaterom”. Zazwyczaj marsz szedł do Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, ale w tym roku ze względu na rozkopaną ul. Rakowiecką trasa została zmieniona.

W dawnym więzieniu mokotowskim miały miejsce uroczystości zwieńczające 72. rocznicę śmierci gen. Fieldorfa. Uczestniczyła w nich m.in. marszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska. Złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą „Nila”, mieszczącą się w korytarzu prowadzącym do szubienicy, miejsca jego stracenia.

VID 20250223 152844~2
Gość Warszawski 72. rocznica śmierci "Nila"
Gość Warszawski

Adrianna Garnik, dyrektor muzeum, podzieliła się wynikami ostatnich badan konserwatorskich przeprowadzonych w placówce.
– W celi śmierci, w celi z szubienicą potwierdziliśmy informacje przekazywane w świadectwach z okresu stalinizmu. To pomieszczenie było specjalnie wygłuszone. Zgodnie z tym, co wspominał prof. Bartoszewski, cela z szubienicą miała osobne wejście, którym wynoszono ciała. Zachował się cały mechanizm szubienicy. Został w lat. 80 pogięty. Wszystko zostało wrzucone do dołu, założone zapadnią i zalane betonem. O tym, jak było traktowane to miejsce, świadczy fakt, że potem powstała tu siłownia dla strażników – mówiła Adrianna Garnik.

Wspomniała też losy gen. Fieldorfa, „które przygotowały go do śmierci”, i sam moment wykonania wyroku.
– Stał nieporuszony, z pewnością, że jego życie zaświadczy o nim „u góry”. W zeznaniach oprawcy wspominali, że stał bez lęku, dumnie, patrzył na wprost. Miał tylko jedno życzenie, by powiadomić rodzinę. Do samego końca była w nim postawa oficera Wojska Polskiego. A z drugiej strony prokurator ledwo ustał na nogach w momencie, kiedy ogłaszał wyrok śmierci – mówiła dyrektor.

W muzeum przygotowano małą wystawę pamiątek po „Nilu”. Są wśród nim m.in.: fotografia z żoną i córką, zdjęcie wykonane przy aresztowaniu, zgoda na widzenie z więźniem i karta pocztowa do ojca.

Na zakończenie uroczystości odmówiono modlitwę za ofiary zamęczone i zabite w mokotowskim więzieniu.

Obchody 72. rocznicy powieszenia gen. Fieldorfa były pierwszą oficjalną uroczystością w ramach tegorocznego Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

1 marca w muzeum przy ul. Rakowieckiej 37 zaplanowano:

10.00 –10.50 – oficjalne uroczystości w Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” – składanie kwiatów, apel pamięci przy Ścianie Śmierci.
11.00–12.30 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
12.30–14.00 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
13.00–14.10 – spektakl teatralny „Przez ścianę”,
14.30–15.30 – rekonstrukcja historyczna „Szlaki ku Niepodległej”,
16.00–17.10 – spektakl teatralny „Przez ścianę”,
16.00–17.30 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
17.30–19.00 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
18.30–19.30 – Eucharystia,
20.00–20.30 – społeczne uroczystości upamiętniające IV Zarząd Główny Zrzeszenia WiN przy Ścianie Śmierci.

2 marca w muzeum przy ul. Rakowieckiej 37 zaplanowano:
10.00–16.00 – Rodzinne spotkania z historią w strefie edukacyjnej,
10.00 –14.00 – „Poszlaki/Po szlaku” – edukacyjną grę terenową,
10.00–11.10 – spektakl teatralny „Przez ścianę”,
10.00–11.30 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
11.30–13.00 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
12.00–13.10 – spektakl teatralny „Przez ścianę”.
12.00–14.00 – pokaz filmu „Major Hieronim Dekutowski Zapora”, a po nim dyskusję z udziałem Rafała Surdackiego, historyka, znawcy tematu „Zaporczyków”, którą poprowadzi Tadeusz Płużański,
13.00–14.30 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
16.00–17.30 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
17.30–19.00 – zwiedzanie X Pawilonu z przedstawieniem audiowizualnym,
19.00–21.00 – premiera płyty „Tak musiało być” oraz potkanie z twórcami oraz fragmenty oratorium o rotmistrzu Witoldzie Pileckim.

Na część wydarzeń obowiązują zapisy przez mail.