Szczątki minimum 18 osób w Rembertowie

To efekt 4. etapu poszukiwań, który miał miejsce w dniach od 15 września do 22 października br. Pracownicy i wolontariusze IPN przeszukali pięć dawnych okopów wojskowych w lesie, o powierzchni łącznej ponad 7 tys. m2, które wytypowano na podstawie zdjęć lotniczych oraz zeznań świadków zawartych w aktach postępowania karnego prowadzonego w sprawie zbrodni popełnionych w obozie NKWD w Rembertowie.

Poszukiwania szczątków będą jeszcze prowadzone. Tegoroczne, jak i te z trzeciego etapu, które zakończyły się w kwietniu 2024 roku, miały na celu odnalezienie miejsc pochówku więźniów zmarłych w rembertowskim obozie i zamordowanych w trakcie oraz po akcji wyzwoleńczej, która została przeprowadzona w nocy z 20 na 21 maja 1945 r. przez oddział AK dowodzony przez Edwarda Wasilewskiego ps. Wichura oraz Edmunda Świderskiego ps. Wicher. Akowcy zdobyli placówkę, oswobodził około pięciuset więźniów,  ale niestety dwustu z nich NKWD schwytało później ponownie na podstawie listów gończych. 

W Rembertowie od 1919 r. do 1939 r. funkcjonowały Zakłady Amunicyjne „Pocisk”. Po kapitulacji stolicy Niemcy wywieźli do siebie maszyny, wyposażenie oraz wyroby. W 1942 r. utworzyli na terenie zakładów Komando Stalag 333 jako oddział robotniczy dla jeńców sowieckich. W latach 1944–1945 teren po zakładach zajmował Obóz Stacjonarny NKWD nr 10. Umieszczano w nim głównie osoby aresztowane w Warszawie i województwie warszawskim, ale również osadzonych z województw łódzkiego i poznańskiego. Większość stanowili Polacy, głównie działacze niepodległościowi, w tym akowcy. Byli tam też jeńcy niemieccy, volksdeutsche oraz osoby pochodzenia niemieckiego.

Po likwidacji obozu w 1945 roku w budynkach stacjonowała jednostka KGB. Później teren przejęło wojsko.

Prace przygotowujące do poszukiwań rozpoczęto jesienią 2020 r., w związku ze zgłoszeniem dokonanym przez obecnego dysponenta terenu, czyli 2. Regionalną Bazę Logistyczną (JW 4226). Do poszukiwań przystąpiono w 2022 roku po kilkuletnich staraniach formalno-prawnych. Pierwszy etap odbył się w celu weryfikacji, czy na terenie byłego obozu ziemia faktycznie skrywa pochówki ofiar zbrodni niemieckich lub komunistycznych. Na przebadanym terenie ok. 45 arów ujawniono osiem grobów, w tym dwa zbiorowe, oraz liczne luźne fragmenty ludzkich szczątków kostnych przemieszczonych na skutek prowadzonych w tym miejscu różnorodnych prac ziemnych.

W kwietniu i maju 2023 roku w trakcie prowadzonych działań odnaleziono szczątki ponad trzydziestu osób w pojedynczych i zbiorowych grobach. Podczas prac prowadzonych w dniach 15–26 kwietnia 2024 ujawniono szkielet jednej osoby oraz nieliczne kości luźne należące do kilku osób.