Urodziny Starówki

Odgruzowywanie zaczęło się w 1949 r. Był to precedens, który podważył podstawową zasadę teorii konserwatorskiej, kwestionującą odtwarzanie zabytków.

Warszawiacy przy oczyszczaniu pracowali społecznie, zaangażowani i entuzjastyczni. Odnalezione w ruinach ocalałe fragmenty kamieniarki i kowalstwa artystycznego z domów powstałych na przestrzeni od XV do XIX w.,  segregowano w celu późniejszego wykorzystania.

Mury, elewacje i fragmenty sklepień zabezpieczano niezależnie od ich stanu technicznego. Jeszcze przed zakończeniem odgruzowywania, w obszarze Starego Miasta udało się zrekonstruować pierwsze kamienice i kościoły. Prace odbywały się pod kierunkiem Jana Zachwatowicza.

Powierzchnia lokali miała przy tym spełniać normatywy socjalistycznych osiedli. Władze próbowały narzucać także koncepcje odbudowy. Jednym z pomysłów było wyburzenie najbardziej zniszczonej, wschodniej pierzei Rynku, tzw. Strony Barssa i otwarcie placu od strony Wisły.

Odtwarzając zabudowę zdecydowano się na rekonstrukcję formy, o której posiadano najwięcej informacji, tj. architektury ukształtowanej w XVII i XVIII ww. Nie odtwarzano przybudówek i oficyn z XIX i XX ww., wychodząc z założenia, iż nie reprezentują one wartości zabytkowych.

Nie zrekonstruowano także jedno- i dwupiętrowych nadbudówek z przełomu XVIII i XIX w. Ogromne tempo prac i braki materiałowe w początkowym okresie odbudowy Starego Miasta przełożyły się na jakość wykonanych robót. Już na początku lat 70. przeprowadzono pierwsze prace remontowe. Obecnie fasady wielu kamienic wymagają ponownej renowacji. 

22 lipca 1953 r., w dniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski, odbyło się oficjalne zakończenie pierwszego etapu odbudowy Starego Miasta.

Zrekonstruowany Rynek Starego Miasta wraz z dojściem do ul. Piwnej i Zapiecek, nazwano Traktem Starej Warszawy. W lipcu 1954 r. oddano drugi etap robót, finalizujący powstanie Traktu.  Dostępny był już wówczas obszar od placu Zamkowego do ul. Konwiktorskiej. 

Trzy lata później, w 1957 r. zakończono prace na położonym przy Trakcie Rynku Nowego Miasta. W kolejnych latach prace prowadzono przy murach obronnych i kolejnych pierzejach. Odbudowa trwała do początku lat 60. XX w. Ostatnim etapem odbudowy Starego Miasta było odtworzenie Zamku Królewskiego. Prace rozpoczęto we wrześniu 1971 r. Po trzech latach oddano bryłę Zamku w stanie surowym, a w 1977 r. zwiedzający mogli oglądać pierwsze wnętrza.

W latach 2008-2012 przeprowadzono konserwację i adaptację na cele kulturalne 15 piwnic staromiejskich, podczas których dokonano wielu ciekawych odkryć archeologicznych. Piwnice są dostępne dla zwiedzających.

Od początku 2012 r. realizowany jest projekt wymiany nawierzchni ulic i wykonania izolacji fundamentów kamienic. Nowe chodniki i jezdnie zostały już położone na ulicach Krzywe Koło i Nowomiejskiej.

Koordynacją działań i prac prowadzonych w obszarze Starego Miasta od kwietnia 2013 r. zajmuje się powołany przez prezydenta Warszawy, pełnomocnik ds. zarządzania Światowym Dziedzictwem UNESCO.

Odbudowa warszawskiego Starego Miasta była pierwszą na świecie, na tak dużą skalę, rekonstrukcją zabytkowego centrum miasta. Był to precedens, który podważył podstawową zasadę teorii konserwatorskiej, kwestionującą odtwarzanie zabytków.

Dzisiaj, po 60 latach, Stare Miasto jest najliczniej odwiedzanym miejscem w Warszawie. Wyrazem uznania dla dokonań polskich konserwatorów było wpisanie Starego Miasta we wrześniu 1980 r. na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Miasto stołeczne Warszawa we współpracy z instytucjami kultury i edukacji zaprasza w weekend, 20-21 lipca, na 60. urodziny Starego Miasta. Pełny program TUTAJ.