Dzień Pamięci Starówki

13 sierpnia obchodzimy 69. rocznicę wybuchu czołgu-pułapki - Dzień Pamięci Starówki. Zdobyty przez powstańców transporter przewoził 500 kilogramów materiału wybuchowego w zamocowanym na pancerzu pojemniku. Powstańcy triumfalnie objechali nim powstańczą Starówkę. Przy pokonywaniu małej barykady przy ulicy Kilińskiego z pancerza maszyny zsunęła się umieszczona z przodu metalowa skrzynia z ładunkiem wybuchowym. Kilku mężczyzn próbowało ją z powrotem zamocować na pancerzu. Wówczas nastąpił potężny wybuch, który wywołał eksplozję butelek zapalających magazynowanych w kamienicy przy Kilińskiego 3. Zginęło wówczas ok. 500 osób: cywilów i powstańców, świętujących odbicie Niemcom  pojazdu. Podczas wybuchu został ranny m.in. stacjonujący nieopodal generał Tadeusz Bór-Komorowski, dowódca Armii Krajowej. „Dym i kurz opadały z wolna, odsłaniając straszliwe skutki wybuchu. Po żołnierzach, którzy stanowili załogę wozu, nie pozostał żaden ślad. Dookoła leżały poszarpane ciała kilkudziesięciu osób, w tym wielu dzieci. Trupy ludzkie wyrzuciło na dachy sąsiednich domów” - wspominał.

Po wojnie przy ulicy Kilińskiego 3 umieszczono pamiątkową tablicę podającą błędną liczbę ofiar, o treści: "Miejsce uświęcone krwią 500 powstańców i mieszkańców Starówki poległych 13.08.1944 od eksplozji czołgu z podstępnie założonym przez wroga materiałem wybuchowym". W ścianę katedry warszawskiej św. Jana Chrzciciela wmurowano natomiast fragment zachowanej gąsienicy pojazdu, opatrzony błędnym podpisem: "Gąsienica niemieckiego czołgu-miny Goliat, który podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. zburzył część murów Katedry".

Dzielnica Śródmieście przygotowała fabularyzowany film dokumentalny opowiadający o tragicznym wydarzeniu, do którego doszło 13 sierpnia 1944 r. na Starym Mieście. Premiera odbyła się 13 sierpnia 2010 r. na pl. Zamkowym. Można go obejrzeć na stronach internetowych Dzielnicy Śródmieście.

Uroczystości rocznicowe organizuje Urząd Dzielnicy Śródmieście wspólnie ze Stowarzyszeniem Mieszkańców Warszawskiego Starego i Nowego Miasta. W programie uroczystości znajdują się stałe punkty, takie jak msza św. w Archikatedrze św. Jana, składanie kwiatów w miejscach pamięci narodowej na terenie Starego i Nowego Miasta oraz część artystyczna.

Szczegółowy program:

GODZINA 15.30

Składanie wiązanek w miejscach pamięci narodowej na terenie Starego i Nowego Miasta (rozpoczęcie w pobliżu tablicy przy placu Zamkowym):

Pl. Zamkowy 15/17
Rycerska 12 (róg Wąski Dunaj)
Międzymurze (okolice Wąskiego Dunaju)
Podwale 25
Kilińskiego 2
Długa 7
Długa13/15
Świętojerska 4
Przyrynek 2 (róg Kościelnej)
Sanguszki 1

GODZINA 17

Archikatedra Św. Jana Chrzciciela
Uroczysta Msza święta w intencji poległych w Powstaniu Warszawskim

GODZINA 18.30

Uroczystość pod kamieniem w miejscu wybuchu czołgu-pułapki

GODZINA 19.30 – 21

Widowisko artystyczne „39/89 Zrozumieć Polskę” w wykonaniu L.U.C. Rostowskiego na placu Zamkowym.