Charyzmatyczny prezydent

Legionista, oficer frontowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., polityk, działacz gospodarczy - Stefan Starzyński jest przykładem postaci, która niemal całe życie związana była ze stolicą. Tu przyszedł na świat, uczył się, w latach I wojny światowej konspirował. Po odzyskaniu niepodległości pracował w Warszawie, by w 1934 r. zostać prezydentem Warszawy. Radiowe przemówienia Starzyńskiego, którymi podtrzymywał na duchu broniących stolicy we wrześniu 1939 r., są dramatycznym zapisem tamtych czasów. W grypsie z obozu Dachau pisał: "Myślę o Warszawie, serdecznie pozdrawiam wszystkich Polaków".

W roku 1914 ukończył Wyższe Kursy Handlowe w Warszawie (późniejsza Wyższa Szkoła Handlowa). Od 1927 do 1934 r. pełnił funkcję dyrektora departamentu i wiceministra w Ministerstwie Skarbu. W okresie od 1932 do 1934 r.był wiceprezesem Banku Gospodarki Krajowej. Od 1930 do 1935 roku posłem na Sejm z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W latach 1931-1939 był wykładowcą w Wyższej Szkole Handlowej.

2 sierpnia 1934 r. mianowany został komisarycznym prezydentem miasta stołecznego Warszawy. Był inicjatorem rozbudowania urządzeń komunalnych, miejskiej sieci komunikacyjnej. Za jego kadencji wzrosła liczba szkół publicznych, instytucji opieki społecznej i ochrony zdrowia. W 1935 roku zainicjował akcję Warszawa w kwiatach i zieleni, a także utworzenie Komisji Opieki nad Zabytkami i budowę Muzeum Dawnej Warszawy. W grudniu 1937 r.z inspiracji Stefana Starzyńskiego powstał plan czteroletni rozbudowy miasta (przerwany przez wybuch wojny). Wybrany na stanowisko prezydenta Warszawy podczas wyborów 18 grudnia 1938 r.

Bilans 5-letnich rządów Starzyńskiego w Warszawie to m.in. budowa ponad 100 tys. mieszkań z infrastrukturą, budowa 30 gmachów szkolnych i modernizacja kilkudziesięciu starych, wykończenie i oddanie do użytku – Muzeum Narodowego, Domu turysty, hali targowej na Żoliborzu, szpitala Przemienienia Pańskiego, renowacja Pałacu Blanka, Arsenału, Pałacu Brühla, przygotowanie projektu budowy mostu Piłsudskiego i sieci metra, modernizacja tras wylotowych Warszawy, modernizacja siedmiu szpitali. 27 lipca 1939 napisał testament, w którym własne zbiory sztuki zapisał Muzeum Narodowemu.

We wrześniu 1939 roku, wbrew zarządzeniom ewakuacyjnym, pozostał w mieście. Od 8 września był komisarzem cywilnym, przy Dowództwie Obrony Warszawy, a następnie przy Armii Warszawa. Przez osobisty przykład i energię oraz słynne przemówienia radiowe wygłaszane do ludności stolicy, stał się faktycznym przywódcą walczącej Warszawy. Od 1 do 27 września kierował akcją odbudowy zniszczeń. Aresztowany przez Gestapo 27 września 1939 roku, został wywieziony do Berlina. Jedna z wersji jego śmierci, której okoliczności bada IPN, datuje ją na 17 października 1939 r. Symboliczny grób prezydenta Warszawy znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim.

Jego imię nosi wiele szkół, ulic i skwerów, a także Las Kabacki. W Warszawie znajdują się dwa jego pomniki. Jeden, wzniesiony w 2001 w Ogrodzie Saskim w 2008 r. został przeniesiony do Szkoły Podstawowej 143 im. Stefana Starzyńskiego przy Al. Stanów Zjednoczonych 27. Drugi pomnik znajduje się na pobliskim placu Bankowym, naprzeciwko obecnego ratusza. W sierpniu 1999 r. został uhonorowany przez Radę Warszawy tytułem Honorowego Obywatela m.st. Warszawy.

Łukasz Rostkowski, znany pod pseudonimem L.U.C, zamieścił na swojej płycie 39/89 - Zrozumieć Polskę z 2009 roku utwór „Tribute To Stefan Starzyński”.

L.U.C - TRIBUTE TO STEFAN STARZYŃSKI - 39/89 Zrozumieć Polskę
luksfera

Film biograficzny dotyczący ostatniego przedwojennego prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. Materiał skupia się przede wszystkim na wydarzeniach z września i października 1939 roku, ale mówi wiele o człowieku charyzmatycznym, który dbał o przestrzeń miejską, skutecznie zwalczył biurokrację i protekcjonizm, a także opanował chaos w miejskich finansach.

Chciałem, by Warszawa była wielka - Stefan Starzyński
Adrian Wołowski