Szósty grzech najgorszy

W drugiej części Raportu autorzy zwracają uwagę między innymi na niski poziom innowacyjności polskiej gospodarki i groźbę wpadnięcia w pułapkę średniego dochodu. Od 1989 roku nie było w Polsce ujemnego wzrostu gospodarczego, a mimo to nasz dług publiczny ciągle rośnie. Przez ostatnie 10 lat wydaliśmy też na partie polityczne ponad miliard złotych. Autorzy podkreślają również, że głównym wyzwaniem dla Polski staje się nie bezrobocie, a jakość stosunków pracy. Nie ufamy sobie, nie ufamy państwu, a państwo nie ufa nam. Doświadczamy więc zapaści dialogu społecznego, a społeczne kryteria politycznej odpowiedzialności są dramatycznie zaburzone. W dodatku prawodawstwo przypomina zastawianie pułapki na obywateli. Autorzy rozwiewają również nadzieje, że na poziom dzietności można wpłynąć za pomocą prostych instrumentów finansowych.

W części ostatniej autorzy wymieniają osiemnaście działań, które - ich zdaniem - należy podjąć, aby naprawić sposób funkcjonowania państwa. Dobre państwo musi opierać się na skonsolidowanym ładzie konstytucyjnym, a dookreślenia wymagają kluczowe kwestie ustrojowe, gwarantujące spójność i sprawność przywództwa państwowego. Dobre państwo podtrzymuje swoją legitymację działając transparentnie, co oznacza, że nie tylko informuje o swych działaniach, lecz także udostępnia swoim obywatelom zasoby
publicznie wytwarzanych danych. Dobre państwo unika również pokusy technokratycznej polegającej na przekonaniu, że złożone problemy można łatwo rozwiązywać za pomocą prostych instrumentów technicznych czy prawnych. W sposób podmiotowy traktuje organizacje obywatelskie i jest państwem innowacyjnym, a więc aktywnie poszukującym rozwiązań dla pojawiających się nowych problemów, wyzwań i potrzeb, ze świadomością ryzyka porażki. Jedną z zasadniczych cech dobrego państwa jest także ciągłość jego zobowiązań wobec obywateli oraz prowadzenie przemyślanej i długofalowej polityki demograficznej, umożliwiającej godzeníe ról rodzicielskich i zawodowych, wydłużenie wieku aktywności zawodowej oraz ułatwiającej wchodzenie na rynek pracy osób młodych. Dobre państwo to takie, które jest w stanie podołać wyzwaniom płynącym z międzynarodowego otoczenia, tak aby utrzymać i umacniać swoją podmiotowość, wyposażone w zdolności rzeczywistej ochrony interesów narodowych. W przypadku Polski oznacza to
przeciwdziałanie trendom dezintegracyjnym w Europie, wzmocnienie wielopłaszczyznowej współpracy transatlantyckiej oraz zwiększenie uczestnictwa Polski w polityce globalnej.

Autorzy raportu uważają, że nie istnieje żadne pojedyncze posunięcie, czy nawet ich zestaw, które przyniesie cudowne uzdrowienia sytuacji. Rzeczpospolita, jako dobro wspólne obywateli, stanie się dobrym państwem, o ile zdoła podjąć wymienione wyżej zadania i połączyć je w jeden, spójny projekt tworzący samopodtrzymującą się spíralę rozwoju.

Pełna treść raportu dostępna jest na: www.fundacja.e-gap.pl/panstwoimy/raport.pdf.