Prof. Mirosława Grabowska odniosła się do badań sondażowych CBOS. Większość badanych uważa siebie za patriotów i odczuwa dumę z przynależności narodowej. Patriotyzm rozumiany bywa jako pielęgnowanie tradycji narodowych, znajomość historii, szacunek dla symboli narodowych, wpajanie dzieciom miłości do Ojczyzny, poszanowanie i przestrzeganie prawa, udział w wyborach, gotowość do walki i oddania życia za Ojczyznę. Inni natomiast podkreślają rzetelne wypełnianie obowiązków zawodowych, płacenie podatków.

Prof. Rafał Pankowski zgodził się z ks. bp. Janochą, że w języku polskim istnieje zasadnicza różnica semantyczna między patriotyzmem a nacjonalizmem. Przypomniał, że w ubiegłym roku obchodziliśmy 1050. rocznicę Chrztu Polski, a zarazem istnienia państwowości polskiej.

Pierwsze słowa na temat Polski zostały zapisane po arabsku przez żydowskiego kupca. Tożsamość polska od zarania kształtowała się w dialogu ze światem i z innymi kulturami. Nasz kraj był najbardziej wielokulturowym w całej Europie przez kilkaset lat polskiej historii. Dzisiaj Polska jest najbardziej jednolitym kulturowo krajem w Europie, zatraciliśmy świadomość tej wielokulturowości.

  - Dramatycznie widać to przy okazji dyskursu na temat imigrantów. Funkcjonuje haniebna kampania nienawiści wymierzona przeciwko wyimaginowanemu wrogowi. Łatwo jest wykreować niechęć i ksenofobię wobec grup, z którymi nie mamy na co dzień do czynienia - podkreślał prof. Pankowski.

Według niego podatna na tę kampanię jest szczególnie młodzież, której brakuje myślenia krytycznego. Święto 11 listopada zostało zawłaszczone przez nacjonalistów, którzy odwołują się do najbardziej niechlubnych tradycji nacjonalistycznych czy faszyzujących z lat 20. i 30. XX wieku.

Jako socjolog i założyciel Stowarzyszenia „Nigdy więcej” prof. Pankowski zajmuje się zjawiskiem ksenofobii w Polsce od ponad 20 lat. Uważa on, że potrzebna jest współpraca ludzi dobrej woli, aby odzyskać świadomość polskiej tożsamości i patriotyzmu, który jest zawłaszczany przez skrajnie nacjonalistyczne ugrupowania.