Zwyczaj ten rozpropagowali franciszkanie, począwszy od XIII wieku. W Krakowie wyodrębniła się szczególnie interesująca forma szopki, która na przestrzeni kilku stuleci ukształtowała swoją formą w XIX wieku. Charakteryzowała się umieszczeniem Świętej Rodziny w fantastycznej miniaturowej budowli, której elementy wzorowane są na architekturze Krakowa z symetrycznymi wieżami i wieloma kondygnacjami. Grupy muzykantów z szopkami prezentowały swoje dzieła na krakowskim Rynku Głównym, najzamożniejsi mieszkańcy miasta zapraszali do swoich domów najbardziej fantazyjne szopki, wraz z całym zespołem. Pierwszy konkurs szopek krakowskich urządzono na krakowskim Rynku Głównym u stóp pomnika Adama Mickiewicza w 1937 roku. Od tej pory z przerwą na lata niemieckiej okupacji odbywają się coroczne konkursy szopkarskie. W każdy pierwszy czwartek grudnia twórcy szopek prezentują swoje dzieła publiczności pod pomnikiem Adama Mickiewicza. Na dźwięk hejnału mariackiego autorzy szopek wraz ze swoimi dziełami tworzą barwny korowód. Kolędnicy prowadzą wszystkich uczestników konkursu do Muzeum Krakowa, gdzie jury dokonuje wyboru najpiękniejszej szopki roku w kilku kategoriach.